Społeczeństwo polskie stoi obecnie przed wyzwaniem uporania się z wieloma złożonymi problemami. Należy do nich m.in. sztywne bezrobocie, wysokie zarówno wśród osób z wyższym wykształceniem jak i wśród osób o niższych kwalifikacjach. Problemem jest dostępność i jakość podstawowych usług społecznych oraz system zabezpieczeń generujący zjawisko wykluczenia społecznego.
Innowacje społeczne jako eliminowanie problemów
W sytuacji coraz większej liczby niekorzystnych zjawisk dotykających wszystkie społeczeństwa europejskie proponowanym lekarstwem mają być innowacje społeczne, za które uznaje się strategie i metody rozwiązywania problemów, które pozwalają zaspokajać potrzeby społeczne efektywniej w porównaniu z dotychczas obowiązującymi rozwiązaniami. Twórcami innowacji społecznych mogą być osoby indywidualne, całe społeczności, organizacje pozarządowe, przedsiębiorstwa oraz instytucje publiczne.
Za innowację może być uznany produkt, proces produkcyjny, technologia ale także zasada, idea, reguła prawna, ruch społeczny lub połączenie tych form. Ich wspólną cechą jest to, że pozwalają zaspakajać potrzeby społeczne nie tylko efektywniej w porównaniu z dotychczas stosowanymi rozwiązaniami, ale także kreują nowe relacje społeczne i sprzyjają rozwojowi współpracy.
Innowacje społeczne nabierają coraz większego znaczenia również z tego względu, że wiele problemów zaczyna występować w takiej skali, że ich eliminowanie wymaga rozwiązań systemowych. Jest to również ogromne pole do działania dla reprezentantów nauk społecznych, którzy stanowią prawie w ogóle nie wykorzystaną w Polsce w tym zakresie siłę.
Ocena innowacji służących realizacji celów społecznych może być jak najbardziej pozytywna. Należy jednak podkreślić, że jednocześnie świadczy o braku zdolności rządów, organizacji i instytucji sektora publicznego do takiego wypełniania swoich funkcji, aby w ramach realizowanych polityk zapobiegać występowaniu wielu problemów.
Rozwój innowacji społecznych stanowi obecnie element europejskiego programu Unia Innowacji. Celem programu jest stworzenie w latach 2014-2020 r. dynamicznej gospodarki opartej na innowacjach, zasilanej pomysłami i kreatywnością, która będzie wykorzystywać nowe możliwości, wchodzić na nowe rynki i tworzyć miejsca pracy. W Polsce poza programem Innowacje Społeczne zainicjowanym przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju, idea innowacji społecznych upowszechniana jest głównie na poziomie oddolnym.
Innowacje społeczne, których celem jest dostarczanie rozwiązań w celu zaspokojenia kluczowych potrzeb społecznych, dotyczą najczęściej problemów bezrobocia, ochrony zdrowia i edukacji. Można podać liczne przykłady skutecznych innowacji stosowanych w Europie i na świecie. Należą do nich nowe programy opieki, edukacji, technologie wspomagające niepełnosprawnych. Do innowacji społecznych należą także banki czasu, w ramach których dokonuje się wymiany usług. Innowacją jest również organizowanie wypożyczalni samochodów dla osób starszych, a przy tym umiejscowienie fabryk produkujących samochody na terenach o największym bezrobociu.
Innowacje społeczne wokół ZUS ?
Zakres możliwości wykorzystania innowacji społecznych w Polsce jest nieograniczony. Rozwiązania powstające na bazie współpracy różnych sektorów można odnosić do każdej dziedziny życia. Problemem wymagającym zmian systemowych w Polsce jest chociażby ZUS i system emerytalny.
Nie dziwi więc, że mechanizm kreowania innowacji społecznych w zakresie systemu emerytalnego zaczął już działać. Coraz częściej można usłyszeć, że zarówno przedsiębiorcy jak i pracownicy próbują testować rozwiązania, które pozwoliłyby ograniczać odprowadzanie składek i jednocześnie przejmować zarządzanie własnymi dochodami na poczet przyszłych emerytur. Stworzenie efektywnego indywidualnego systemu zarządzania emeryturą w Polsce to z pewnością obecnie największe wyzwanie dla wszystkich innowatorów społecznych.
Europejski Konkurs Na Innowacje Społeczne 2015
Dyskutując o innowacjach społecznych nie można pominąć kolejnej edycji znanego konkursu. 23 marca 2015 r. w Europejskim Centrum Solidarności w Gdańsku odbędzie się inauguracja nowej edycji Europejskiego Konkursu Na Innowacje Społeczne 2015 z udziałem Komisarz Elżbiety Bieńkowskiej. Tegoroczna edycja konkursu dedykowana jest „Nowym ścieżkom wzrostu”. Zachęca do przedstawienia pomysłów na rozwiązanie kluczowych problemów stojących przed europejskim społeczeństwem. Uroczystość będzie okazją do spotkania ze światowymi liderami innowacyjności. Przedmiotem dyskusji będzie także poziom rozwoju innowacji społecznych w Polsce.
